Polskie projekty arktyczne Tekst: Włodek Rybicki
Foto: http://maps.grida.no
Mimo, iż tradycja polskich badań Arktyki sięga XVIII wieku, zainteresowania naszych współczesnych badaczy skupiają się przede wszystkim na polu takich dziedzin jak: klimatologia, botanika, glacjologia, geomorfologia, entomologia oraz ichtiologia.
Natomiast penetracje etnologiczne Ludów arktycznych odbywały się niejako z boku i były raczej obserwacjami "przy okazji". Mam tutaj na myśli historię najnowszą oczywiście - wiek XX.
Cofając się natomiast wstecz, możemy natomiast pochwalić się bogatą bibliografią dotyczącą ludów syberyjskich, głównie za sprawą zesłańców politycznych konspirujących przeciwko Caratowi.
Podsumowując - polskich projektów dotyczących badań nad ludami Arktyki jest niewiele i jeśli już są, to są one rozproszone po instytucjach naukowych lub prowadzone przez naukowców - pasjonatów tego regionu. Możemy wymienić tu kilka znaczących nazwisk: Jacek Machowski, Marian Adamus, Maria Magdalena Kośko, Piotr Klafkowski i inni - jako reprezentanci nauk humanistycznych rzecz jasna.
Postaramy się zatem skupić w tym miejscu i opisać polskie dokonania i osiągnięcia związane z Północą, szczególnie w kontekście zamieszkałych tam ludów, choć nie tylko.
Światowe działania Tekst: Włodek Rybicki
Foto: http://maps.grida.no
Ze względu na przynależność i podział państwowy Arktyki między Rosję, Danię, Norwegię, Kanadę oraz Stany Zjednoczone, projektów światowych jest ogromna ilość i o zróżnicowanym zasięgu i charakterze. Począwszy od źródeł wykorzystywania energii (złóż i zasobów) przez ochronę środowiska, badania flory i fauny, a skończywszy na projektach związanych z ludami zamieszkującymi Arktykę i Subarktykę.
Interesującym zjawiskiem są inicjatywy oddolne, czyli te działania, które pochodzą od samych autochtonów i przez nich są prowadzone. Są one możliwe dzięki względnej autonomii, jak również silnego poczucia przynależności etnicznej i odrębności wobec kultury dominującej w danym kraju. Często wychodzą one poza obszar na którym kiełkowały a ich idee stają się wspólne dla społeczności z innych rejonów Białego Lądu.
Swoistym "kombajnem" przedsięwzięć stał się Międzynarodowy Rok Polarny (International Polar Year, IPY) ustanowiony po raz trzeci i przypadający na lata 2008-2009.
Z uwagą będziemy śledzić na stronach niniejszego serwisu wszystkie te poczynania, które szczególnie dotyczą Małych Ludów Północy (Indigenous Arctic Peoples).
Projekty - Polskie Komitet Badań Polarnych przy Prezydium
Polskiej Akademii NaukNa podstawie: www.igf.edu.pl
Opracował: Włodek Rybicki
Foto: Krzysztof Rybicki
KBP przy Prezydium PAN w latach 2007 - 2008 pełnił również funkcję Polskiego Komitetu ds. 4 Międzynarodowego Roku Polarnego. Nadrzędnym celem działań Komitetu Badań Polarnych w 2008 roku było:
• Zabezpieczenie udziału polskich instytucji naukowych w międzynarodowych programach zawiązanych z 4th International Polar Year (4IPY) - 4 Międzynarodowym Rokiem Polarnym 2007 - 2008 (MRP).
• Kontynuacja prowadzenia działalności wydawniczej na wysokim poziomie merytorycznym i edytorskim kwartanika "Polish Polar Research", znajdującego się na tzw. "liście filadelfijskiej".
Projekty - Światowe Deklaracja Nuuk 2010Opracował: Włodek Rybicki
Logo: www.inuit.org
Można powiedzieć, że to taka eskimoska olimpiada. Raz na cztery lata organizowane jest Walne Zgromadzenie przedstawicieli Eskimosów z Kanady, Grenlandii, Rosji i Stanów Zjednoczonych - Inuit Circumpolar Council. W tym roku przypadła okrągła, 30 rocznica spotkań. Dla Eskimosów to bardzo ważne wydarzenie, gdzie wszyscy razem mogą omawiać i decydować na temat istotnych problemów dotyczących ich niemałego przecież regionu. Uchwalone decyzje są podstawą i mapą przewodnią do prac prowadzonych w terenie. ...
Zwracając uwagę na mapę zasiedlenia terenów na kuli ziemskiej, od razu dostrzeżemy, że rozmieszczenie jest zdeterminowane i podyktowane przez środowisko naturalne.
Pierwsze słowa, które przychodzą nam na myśl, i z którymi Arktyka nam się kojarzy, to przede wszystkim śnieg, lodowa pustynia, foki, niedźwiedzie polarne i oczywiście Eskimosi.
Geograficznie Arktyka obejmuje obszar 21 milionów kilometrów kwadratowych a jej granice zostały wytyczone przez średnią temperaturę lipca, która nie przekracza 10 stopni Celsjusza. Kulturowo natomiast, Arktyka zajmuje znacznie szerszy obszar. I tak na przykład w Rosji mianem Małych Ludów Północy określa się prawie wszystkie autochtoniczne ludy Syberii, aż po jej południowe granice.
Zobacz fascynujący świat lodu na filmach |