Sprawozdanie z działalności w 2008 roku.

Nadrzędnym celem działań Komitetu Badań Polarnych w 2008 roku było:
• Zabezpieczenie udziału polskich instytucji naukowych w międzynarodowych programach zawiązanych z 4th International Polar Year (4IPY) - 4 Międzynarodowym Rokiem Polarnym 2007 - 2008 (MRP).
• Kontynuacja prowadzenia działalności wydawniczej na wysokim poziomie merytorycznym i edytorskim kwartanika "Polish Polar Research", znajdującego się na tzw."liście filadelfijskiej".

Komisja Badań Antarktyki

Członkowie Komisji kontaktowali się głównie podczas zebrań Redakcji PPR, Rady Naukowej ZBA, sympozjów i konferencji naukowych, a także spotkań związanych z projektami grantowymi.
Przygotowano i opublikowano lub oddano do druku, szereg artykułów naukowych w polskich i renomowanych zagranicznych.
Wygłoszono szereg referatów i prezentowano postery na międzynarodowych konferencjach. Szczególnie zaznaczył się duży udział polskich uczestników w konferencji SCAR/IASC IPY Open Science Conference, St. Petersburg July 8-11, 2008 "Polar Research - Arctic and Antarctic Perspectives in the International Polar Year" (polskie dokonania z obszaru Antarktyki przedstawiono na ok. 10 posterach).
W czerwcu (23) br. w Ambasadzie Włoskiej odbyła się bilateralna konferencja nt. badań antarktycznych z zakresu biologii. Ze strony polskiej wygłoszono 7 referatów naukowych.
Podczas XXXII Międzynarodowego Sympozjum Polarnego we Wrocławiu (23 - 24 maja) członkowie sekcji wygłosili referaty plenarne, a także przedstawili postery dotyczące tematyki antarktycznej. Badacze polscy realizowali w Antarktyce wiele projektów badawczych w ramach międzynarodowych programów IPY (m.in. ClicOPEN, AMES, ALIENS, ACE, ATMOPOL, ArcDivNet, EBA, GEOTRACES).
Realizowane były także zadania naszego Narodowego Programu Antarktycznego, głównie dotyczące badań monitoringowych.
Członkowie zajmowali się także popularyzacją wiedzy o Antarktyce (radio, TV, prasa, wykłady popularnonaukowe).
Kontynuowano współpracę z ośrodkami zagranicznymi (Indie, Rosja, Włochy, Ukrainy, Niemcy, Belgia).

Komisja Badań Arktyki

Posiedzenie Komisji odbyło się 24 października 2008 w Kudowej Zdrój, przy okazji zorganizowanych tam Warsztatów Projektów Badawczych Specjalnych MNiSZW Międzynarodowego Roku Polarnego 2007-2008. W posiedzeniu Komisji uczestniczyli członkowie Komitetu Badań Polarnych:

- prof. dr hab. Jacek Jania, przewodniczący Komitetu
- Prof. dr hab. Andrzej Witkowski, przewodniczący Komisji
- dr hab. Piotr Głowacki, sekretarz Komitetu
- dr Leszek Kolondra
- dr hab. Krzysztof Migała
- dr Jerzy Pereyma
- prof. dr hab. Rajmund Przybylak
- dr hab. Bronisław Wojtuń

Komisja Ekologii Polarnej

Głównym zadaniem Komisji było wprowadzenie zespołu polskiego do międzynarodowych programów badań różnorodności biologicznej w Arktyce i Antarktyce oraz popularyzacja 4 Roku Polarnego.
Najważniejszym programem w tym zakresie jest Census of Marine Life, który ma dwa lokalne projekty:
Census of Antarctic Marine Liofe - CAML
Arctic Ocean Diversity - ArcOD
Profesor Jacek Siciński jest aktywnym członkiem CAML - organizował spotkanie tej grupy w Białowieży w czerwcu 2008 i brału dział w konferencji w ST. Petersburgu w lipcu 2008 prezentując prace polskie z Admiralty Bay.
Profesor Jan Marcin Węsławski, jest członkiem Steering Commitee ArcOD, brał udział w dwóch spotkaniach COML w USA.
Udział w obydwu projektach został dofinansowany przez Ministerstwo w ramach grantów na współpracę z projektami nie finansowanymi.
W ramach Festiwalu Nauki w Sopocie i Gdyni, wydrukowano dodatkowe ulotki informujące o Flagowych Miejscach Różnorodności - Hornsund i Admiralty Bay, zorganizowano sześć prelekcji dla szkół i wywiadów dla mediów (Telewizja Gdańsk, Radio Gdańsk, lokalna prasa).
Członkowie Komisji biorą udział w kilku projektach międzynarodowych badań różnorodności biologicznej i zmiany klimatu w Arktyce: MARICLIM, CLEOPATRA.
W ramach konkursu o projekty badawcze z Norweskiego Funduszu Naukowego, projekt zgłoszony przez członków Komisji "ALKEKONGE" uzyskał finansowanie na lata 2009-2010.
Ważnym elementem prac sekcji jest utrzymanie i rozbudowa strony domowej Narodowego Programu Polarnego część BIOSFERA oraz projektu All Taxa Biodiversity Inventory w Hornsundzie.

Komisja Geodezji i Informacji Geograficznej

W roku 2008 odbył się w St Petersburgu kolejny XXX SCAR Meeting. Tym razem z okazji IV Międzynarodowego Roku Polarnego spotkanie to było wspólne z IASC. Praca Komisji Geodezji i Informacji Geograficznej KBP PAN związana jest głównie z programem i działalnością dwóch grup ekspertów SCAR "Expert Grups": Geospatial Information - Geodesy (GIANT) i King George Island GIS Project (KGIS) w powstałym na poprzednim posiedzeniu SCAR w Hobart Standing Committee on Antarctic Geographic Information (SCAGI). W posiedzenia obydwu tych organizacji wziął udział dr inż. Jan Cisak finansowany przez Instytut Geodezji i Kartografii. Na posiedzeniu grupy GIANT z przewodnictwa tej grupy zrezygnował prof. Reinhard Dietrich a funkcję tę objął Gary Johnson z Geoscience Australia. Zakończono kilka projektów realizowanych w tej grupie, między innymi projekt dotyczący badania anten GNSS w warunkach polarnych pt.: "In situ GNSS Antenna Tests and Validation of Phase Centre Calibration Data" koordynowany przez dr Cisaka.
Kontynuowano dalej współpracę z Ukraińskim Centrum Badań Antarktyki. Do marca 2009 roku na stacji Ukraińskiej Akademii Nauk "Akademik Vernadski" będzie jeszcze pracowała permanentna stacja GPS wyposażona w odbiornik wypożyczony z Instytutu Geodezji i Kartografii. Dane z tej stacji przekazywane są regularnie do Instytutu i będą przedmiotem opracowania w ramach przygotowywanego grantu. Do kraju dotarł z opóźnieniem odbiornik GPS zainstalowany na słupie Jasnorzewskiego w stacji Arctowskiego. Dane będą przesłane do Centrum obliczeniowego IGS dla Antarktyki w Dreźnie i opracowane również w IGiK.
Członkowie Komisji rozpoczęli starania w celu wydania wspomnień doc Jerzego Jasnorzewskiego z czasu pionierskiej wyprawy na Spitsbergen w latach 1957/58. Książka prawdopodobnie ukaże się w marcu 2009 i będzie dobrym elementem uczczenia pięćdziesięciolecia stacji im Stanisława Siedleckiego w Hornsundzie jak też zakończenia IV Międzynarodowego Roku Polarnego.
W skład Komisji wchodzili przedstawiciele różnych ośrodków naukowych z całej Polski. Spotkania robocze Komisji odbywały się przy okazji zebrań Komitetu Badań Polarnych i jego Zarządu oraz różnych spotkań i sympozjów geodezyjnych.

Komisja Glacjologii Polarnej

Większość członków Komisji Glacjologii KBP PAN brała czynny udział w pracach Międzynarodowego Roku Polarnego. Dotyczy to w szczególności projektu GLACIODYN koordynowanego ze strony polskiej przez profesora Jacka Janię Przewodniczącego Komitetu Badań Polarnych PAN. Badania prowadzono głównie w oparciu o całoroczne i sezonowe polskie stacje polarne w Arktyce i w Antarktyce.
Wyniki badań zaprezentowane zostały na licznych konferencjach naukowych w kraju i zagranicą (m.in. : Sympozjum Polarne PTG we Wrocławiu, Obergul, Styczeń 2008). Na posiedzeniu Plenarnym Komitetu Badań Polarnych w dniu 20 listopada 2008 roku zaproponowano zorganizowanie w 2009 roku warsztatów glacjologicznych poświęconych zastosowaniu metod badania lodowców w badaniach zlodzeniach rzek. Warsztaty Glacjologiczne "Lodowe problemy rzek. Metody badawcze. Zapobieganie ujemnym skutkom" odbędą się lutym 2009 roku nad zbiornikiem stopnia wodnego "Włocławek".
Członkowie Komisji Glacjologii brali czynny udział (referaty-prezentacje) w "Worksop on Progress in Polar Research - Nature of response of Arctic glaciers to climate warming" w Warszawie w dniach 27-30 listopada 2008 roku.
Członkowie Komisji Glacjologii KBP PAN uczestniczyli w spotkaniu z władzami International Glaciological Society. Dyskutowano na temat możliwości powołania polskiego oddziału IGS. Jednym z warunków wg Generalnego Sekretarza IGS jest większy udział (członkowstwo) ludzi młodych. Pewną barierę stanowią to stosunkowo wysokie składki członkowskie.

Komisja Zmarzlinoznawstwa

Komisja Zmarzlinoznawstwa Komitetu Badań Polarnych przy Prezydium PAN, pełniąca funkcję Komitetu Narodowego ds.IPA zrealizowała następujące zadania zgodnie z planem na rok 2008:

1. Utrzymywano formalne kontakty z Prezydentem, Zarządem i Sekretariatem IPA, także z Zespołem przygotowującym wybory na Ninth International Conference on Permafrost w Fairbanks (29.06-3.07.2008). Przekazano sprawozdanie z działalności w 2008 r. do druku we Frozen Ground , biuletynie International Permafrost Association;
2. Komisja Zmarzlinoznawstwa /Komitet Narodowy ds.IPA była reprezentowana na dwu posiedzeniach Rady IPA ( w tym - na posiedzeniu sprawozdawczo-wyborczym) które odbyły się podczas IX International Conference on Permafrost obradującej w dniach: 29.06 - 3.07.2008 w Fairbanks na Alasce, przez dr Wojciecha Dobińskiego z Uniwersytetu Śląskiego, który czynnie uczestniczył w tej Konferencji;
3. Współpraca z Klubem Polarnym PTG i Stowarzyszeniem Geomorfologów Polskich w zakresie organizacji konferencji krajowych i międzynarodowych (XXII Międzynarodowe Sympozjum Polarne, Wrocław, 23-24.05. 2008; VIII Zjazd Geomorfologów Polskich, Słupsk 10-13.09. 2008)

Komisja Meteorologii i Klimatologii Polarnej

W skład komisji (2008 rok) wchodzi 17 osób, czynnie, choć z różną aktywnością, działających na polu badawczym w zakresie meteorologii i klimatologii polarnej. W Komisji reprezentowane są praktycznie wszystkie polskie ośrodki naukowe, prowadzące badania w zakresie meteorologii i klimatologii polarnej. (UMK - 3 osoby, Uniwersytet Wrocławski - 2, Uniwersytet Śląski - 2, IMGW / Uniwersytet Gdański -1, UMCS - 1, UAM - 1, IGF PAN - 1, IO PAN - 1, Akademia Morska w Gdyni - 2 osoby). Nadto, Komisja ma jednego członka zagranicznego (prof. dr hab. P. Prošek, Uniwersytet Masaryka, Brno, CZ) oraz w jej skład wchodzi 2 emerytowanych, zasłużonych badaczy polarnych. Pełen spis członków Komisji można znaleźć pod adresem: http://ocean.am.gdynia.pl/kmikp/spis_czkmp.html
Komisja nadal prowadzi stronę www (adres: http://ocean.am.gdynia.pl/kmikp.html ), stanowiącą element łączności między członkami Komisji oraz sygnalizującą jej działania na forum publicznym. Ostatnio, szczególnym zainteresowaniem (kilkaset wejść) cieszyło się "forum" znajdujące się na tej stronie, poświęcone zagadnieniom zmian pokrywy lodowej.
Komisja wydaje rocznik "Problemy Klimatologii Polarnej" (finansowany przez Katedrę Meteorologii i Klimatologii Polarnej WN AM w Gdyni). Kolejny (18) tom PKP jest złożony, oddany do drukarni, i powinien ukazać się przed końcem roku 2008, jego pełna treść w pdf jest udostępniona od ponad miesiąca w sieci (adres: http://ocean.am.gdynia.pl/p_k_p/prob_008.html ). W bieżącym roku Redakcja PKP, po zgromadzeniu materiału dotyczącego cytowań prac publikowanych, złożyła aplikację o przyzna-nie punktów. Według wstępnych, nieoficjalnych informacji, publikacjom w Problemach Klimatologii Polarnej komisja oceniająca przyznała 4 punkty.
Najważniejszą imprezą Komisji było doroczne, dwudniowe XVIII Ogólnopolskie Semi-narium Meteorologii i Klimatologii Polarnej, zorganizowane przez prof. dra hab. Tadeusza Niedźwiedzia w Sosnowcu (Katedra Klimatologii, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski; 9-10 maja 2008). W Seminarium wzięło udział 38 zarejestrowanych uczestników, pewna niezarejestrowana liczba osób uczestniczyła w jego częściach. Niezarejestrowanymi uczestnikami Seminarium była również liczna grupa studentów Uniwersytetu Śląskiego. Na Seminarium wygłoszono 26 referatów i komunikatów, dotyczących głównie zagadnień mechanizmów klimatycznych i zmian klimatu w Arktyce. Niektóre z referatów wywołały ożywione dyskusje, których jednak nie było można, ze względu na brak czasu, rozwinąć w pełni. Przekrój "regionalny" referentów był bardzo szeroki, obejmując niemal wszystkie polskie ośrodki zajmujące się tą problematyką. Pełen program XVIII Seminarium (podobnie jak i poprzednich Ogólno-polskich Seminariów Meteorologii i Klimatologii Polarnej) znajduje się na stronie www Komisji (adres: http://ocean.am.gdynia.pl/sem/sempol_18.html).
Doroczne, walne zebranie członków Komisji odbyło się 9 maja w Sosnowcu, wzięło w nim udział 11 osób. W trakcie zebrania omówiono sprawy bieżące i sprawy wydawnicze, określono wstępnie zamierzenia na rok następny. Najważniejszymi ustaleniami było:

1. określenie miejsca i organizatora następnego, XIX Ogólnopolskiego Seminarium Meteorologii i Klimatologii Polarnej (8-9 maja 2009 roku w Gdyni, Katedra Meteorologii i Oceanografii Nautycznej),
2. uznanie za celowe włączenie się Komisji w organizację dyskusji panelowej na te-mat \"Globalne ocieplenie - ile w nim pierwiastka naturalnego, ile antropogenicznego (Gdynia; 7 maja 2009 r.).
3. wstępnie wypłynęła kwestia potrzeby zorganizowania konferencji, podsumowującej badania przeprowadzone w trakcie IPY.

Komisja Historii i Dokumentacji Badań Polarnych

Prace Komisji Historii i Dokumentacji Badań Polarnych Komitetu Badań Polarnych PAN koncentrowały się głównie na zbieraniu materiałów dokumentujących aktualne działania naukowe i wyprawowe w obszarach polarnych, a także o znaczeniu historycznym z tego tematu. Dzięki dobrej współpracy z członkami Komisji zebrano interesujące materiały dokumentujące stan aktualny polskiej polarystyki, a także jej przeszłość, programy naukowe, wyprawy, sympozja udział w Polski w organizacjach międzynarodowych. Materiały te, po odpowiedniej selekcji, są drukowane w Biuletynie Polarnym w następujących grupach tematycznych:

- wyprawy i programy badawcze;
- sympozja i konferencje;
- krajowe i międzynarodowe organizacje polarne;
- kalendarium;
- kronika;
- recenzje;
- z dziejów polarystyki.

- przyroda i krajobrazy polarne;
- wyprawy polarne;
- migawki z życia za kręgiem polarnym;
- polskie badania polarne - nauka w terenie i w laboratorium.