Eira Andersa - sekretarz stanu

Wypowiedź norweskiego polityka Eira Andersa w sprawie perspektyw równych praw dla ludności Lapońskiej w Norwegii.

Norwegia brała aktywny udział w pracach nad ustanowieniem stałego forum przy ONZ w sprawach problemów rdzennej ludności. Forum będzie omawiać kwestie rozwoju gospodarczego i społecznego, kultury, edukacji, zdrowia i praw człowieka, które dotyczą ludności tubylczej na świecie. Norweski rząd będzie w pełni wspierać prace prowadzone na forum.

Jest dziś szerokie porozumienie jeżeli chodzi o kwestie lokalne w norweskim parlamencie. Zapewnia to poczucie bezpieczeństwa i przewidywalność działań w stosunku do ludności autochtonicznej Saami w Norwegii. Szczególnie, że społeczeństwo Saami jest wciąż w fazie budowy. Dlatego też środki publiczne i dotacje dla Samów znacznie wzrosły w ostatnich latach. Parlament Saami zarządza obecnie coraz większym udziałem kwot dotacji, które kierowane są dla ludności autochtonicznej i w ten sposób zyskał bardziej centralną rolę w norweskiej polityce kierowanej do Saamów. W roku 2004 Parlament Saamów zarządzał kwotą 227 milionów norweskich koron (NOK) z całkowitej sumy dotacji, która wynosiła 535 miliony koron (NOK).

Parlament Saami jest powszechnie wybranym organem reprezentującym ludność Saami w Norwegii. Obecnie jest tylko 7 kobiet z łącznie 39 wybranych przedstawicieli w Parlamencie Saami. Stanowi to pewien problem, gdyż celem jaki zakładaliśmy, jako demokratycznie wybrany organ, powinno być odzwierciedlenie w nim struktury całego społeczeństwa. Podział władzy z równomiernym uwzględnieniem kobiet i mężczyzn jest podstawą demokracji. Kobiety mają zatem obowiązek uczestniczyć w pracach politycznych, natomiast w tym samym czasie partie i organizacje kandydujące w wyborach parlamentarnych, muszą również wyznaczyć przedstawicielki płci pięknej na najwyższe stanowiska. Parlament Saami przy wsparciu finansowym ze strony rządu, rozpoczął kampanię, której celem jest uzyskanie zwiększenia reprezentacji kobiet do Parlamentu po wyborach parlamentarnych na rok 2005. Kobiety są również reprezentowane w rejestrze wyborców Saami i obejmują w nim około 36 procent. W związku z tym Parlament Saami we współpracy z Ministerstwem Spraw Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Regionalnego, przeprowadził kampanię informacyjną mającą na celu zachęcenie większej ilości ludzi do zarejestrowania się w rejestrze wyborców. Kobiety powinny znajdować się wśród podstawowych grup docelowych w tej kampanii.

Poprzez założone Centrum wsparcia ds. praw Ludów Tubylczych, rząd norweski pragnie zwiększyć wysiłki w ramach współpracy w obronie praw człowieka, które będą widoczne także w zakresie ważnych wyzwań dla Samów i innych ludów autochtonicznych. Centrum ma zatem sprawować szczególną misję i odpowiedzialność w odniesieniu do gromadzenia i rozpowszechniania informacji o prawach kobiet tubylczych. W tym roku na dorocznym seminarium, Centrum szczególny nacisk będzie kładło na prawa rdzennych kobiet.

Norweski rząd chce podkreślić rolę i znaczenie kobiet, także w tradycyjnych zajęciach Samów, takich jak pasterstwo i hodowla reniferów. Celem rządu jest zapewnienie ciągłości udziału kobiet w pracach związanych z hodowlą reniferów, czyli wspieranie równości zawodowej między kobietami i mężczyznami i tym samym zwiększenie społecznej wartości wypasu zwierząt w lapońskiej wspólnocie. Poprzez przeznaczenie środków finansowych na te działania w ostatnich latach, rząd norweski jasno wykazał swoje intencje poprawy sytuacji kobiet w społecznościach hodowców.

Obecnie nie ma znaczących różnic w poziomie edukacji kobiet i mężczyzn u Saami. Wiele lapońskich kobiet studiuje na wyższych uczelniach, podczas gdy mężczyźni w dużej mierze kierują swoje wysiłki w stronę tradycyjnego handlu. Jeśli lokalna społeczność ma się rozwijać, musi opierać się na trwałym i elastycznym handlu i produkcji. Rząd będzie zatem organizować działania, które zapewnią wzrost znaczenia tradycyjnych metod handlu i produkcji w lokalnych społecznościach Saami takich jak wypas reniferów i wytwórczość duodji (rękodzieła Saami) i w miarę możliwości opartej na tradycyjnej wymianie handlowej. Fakt, że mężczyźni Saami wybierają raczej tradycyjny model handlu i produkcji, przyczynia się do podtrzymania wiedzy ojców i dziadków. Cel ten jest jednak sporym wyzwaniem dla prowadzących politykę równych praw, ponieważ mężczyźni Saami mają tendencje do odrzucania edukacji. Połączenie dwóch aspektów - szkolnictwa wyższego i stuletniej tradycji i wiedzy przodków ma kluczowe znaczenie dla innowacji, kreatywnego myślenia i tworzenia wartości w społeczeństwie Saami i ich codziennym życiu. Są to dwa elementy, które będą niezmiernie ważne w funkcjonowaniu zarówno kobiet jak i mężczyzn Saami.

Wielu rdzennych mieszkańców Norwegii, pozostało przy tradycyjnej wiedzy, wartościach i kulturze, podczas gdy w tym samym czasie ich otoczenie ulega ciągłym zmianom. Wielu autochtonów znajduje się obecnie na rozdrożu między tradycją a nowoczesnością. Chodzi tu przede wszystkim o przystosowanie się do nowego, zmieniającego się świata, nie tracąc przy tym i nie zapominając wartości swojej tradycyjnej kultury.